Η συμβολή του παιχνιδιού στην βελτίωση της ΔΕΠΥ στην παιδική ηλικία.
Οι γονείς συχνά αναζητούν τρόπους για να βοηθήσουν τα παιδιά τους με ΔΕΠ-Υ να ευδοκιμήσουν. Τα περισσότερα παιδιά είναι απασχολημένα, δραστήρια και τρέχουν συνεχώς. Αλλά τα παιδιά με ΔΕΠΥ χρειάζονται συχνά πρόσθετη βοήθεια για να ηρεμήσουν, να τακτοποιήσουν το μυαλό τους και να εστιάσουν την προσοχή τους στο έργο που έχουν. Φαίνεται ότι τα οφέλη των διαφορετικών ειδών παιχνιδιού μπορεί να βοηθήσουν τα παιδιά με ΔΕΠΥ.
Οι αλλαγές που έχει δεχθεί το παιχνίδι κατά τα χρόνια.
Σε ορισμένες κοινότητες σε όλο τον κόσμο, το παιχνίδι φαίνεται να έχει ξεφύγει λίγο από τη μόδα. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί θέτουν μερικές φορές υψηλά πρότυπα αριστείας και επιτυχίας για τα παιδιά, αντικαθιστώντας ίσως την ξεχασμένη τέχνη του παιχνιδιού με ακαδημαϊκούς, διαγωνισμούς και τρόπαια. Η αξία του απλού, φυσικού, κοινωνικού παιχνιδιού πολλές φορές παραβλέπεται, δημιουργώντας έτσι και σιγά σιγά την ανάγκη να μοιραστούμε το messy play. Ένα παιχνίδι ελεύθερο στο χαρούμενο πνεύμα της παιδικής ηλικίας.
Μερικά παιδιά μπορεί να δείχνουν λιγότερο ενδιαφέρον για τα παιχνίδια λόγω της προτίμησής τους για ψηφιακές συσκευές και ηλεκτρονικά παιχνίδια. Συχνά, τα παιδιά επιλέγουν μια οθόνη από άλλα παιχνίδια και δραστηριότητες. Αυτό οφείλεται εν μέρει στον εθισμό ορισμένων ψηφιακών παιχνιδιών και επίσης επειδή οι μηχανές είναι πιο εύκολο να ελέγχονται και είναι λιγότερο πολύπλοκες συναισθηματικά από τους ανθρώπους. Ακόμα, τα παιδιά με ΔΕΠΥ μπορεί να δυσκολεύονται ιδιαίτερα να παίξουν με άλλους και να εκδηλώσουν τα συναισθήματα τους.
Το παιχνίδι με ΔΕΠΥ.
Η ΔΕΠΥ συμβαδίζει με περίπλοκες συμπεριφοράς που προκαλούνται από παρορμητικότητα, δυσκολία στη ρύθμιση των συναισθημάτων και αδυναμία ικανοποίηση ή αναμονής για κάτι που είναι απεγνωσμένα επιθυμητό. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ συχνά καταρρέουν όταν δεν μπορούν να πάρουν αυτό που θέλουν, λόγω της μειωμένης ικανότητας αντοχής της απογοήτευσης. Το να παίζει ένα παιδί με ΔΕΠΥ παιχνίδια με άλλα παιδιά μπορεί να είναι απογοητευτικό λόγω αναμονής και δυσκολία συνεργασίας. Για παράδειγμα το να παίζει κανείς σε ομάδα περιλαμβάνει να περιμένεις τους άλλους, να περιμένεις την σειρά σου και μερικές φορές να χάνεις. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ μπορεί να γίνουν πολύ ανυπόμονα ενώ παίζουν, όταν τα άλλα χρειάζονται πολύ χρόνο ή όταν το παιχνίδι δεν κινείται αρκετά γρήγορα.
Μπορούν να χάσουν εύκολα το ενδιαφέρον τους και μπορεί να μην μπορούν να καθίσουν ή να εστιάσουν την προσοχή τους για αρκετό καιρό ώστε να συνεχίσουν να παίζουν. Το να χάσουν ή να μην πάρουν αυτό που θέλουν μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο με αποτέλεσμα τα παιδιά να χάσουν την ψυχραιμία τους και να καταστρέψουν το παιχνίδι ή να πληγώσουν άλλα παιδιά ακόμα και να αναστατωθούν ανεξέλεγκτα. Ωστόσο, παρά τις παραπάνω προκλήσεις, το παιχνίδι φαίνεται να είναι ακριβώς αυτό που χρειάζονται κυρίως για την ανάπτυξη του μετωπιαίου εγκεφάλου.
Σύμφωνα με τον Jaak Panksepp τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ θα μπορούσαν να βελτιωθούν εάν δοθούν στα μικρά παιδιά περισσότερες ευκαιρίες να ασχοληθούν με το παιχνίδι και κυρίως με άλλα παιδιά. Η έρευνά του υπογραμμίζει ότι το άφθονο παιχνίδι κατά την πρώιμη παιδική ηλικία διεγείρει την ανάπτυξη του εγκεφάλου, ειδικά στον σημαντικό μετωπιαίο λοβό. Το 2007, ο Panksepp υποστήριξε ότι οι εντατικές παρεμβάσεις κοινωνικού παιχνιδιού σε όλη την πρώιμη παιδική ηλικία μπορεί να ανακουφίσουν τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ.
Εισήγαγε τη χρήση των «ιερών» στοιχείων του παιχνιδιού, μια ιδέα που εισήγαγε για πρώτη φορά ο Πλάτωνας. Ο Panksepp πρότεινε να δημιουργηθεί μια σύγχρονη εκδοχή αυτών των «ιερών» παιχνιδιών για παιδιά με ΔΕΠΥ προκειμένου να διευκολυνθεί η ωρίμανση του μετωπιαίου λοβού και η υγιής ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων. Οι ρυθμιστικές δεξιότητες του μετωπιαίου λοβού στις οποίες αναφέρθηκε ο Panksepp περιλαμβάνουν αυξημένη ικανότητα αυτοστοχασμού, φαντασίας και ενσυναίσθησης, που οδηγεί σε συμπεριφορική ευελιξία και καλά εστιασμένες συμπεριφορές.
Τα οφέλη του ελεύθερου, μη δομημένου παιχνιδιού.
Το ελεύθερο, μη δομημένο παιχνίδι είναι ωφέλιμο για το αναπτυσσόμενο μυαλό, αλλά το ίδιο ισχύει και για το παιχνίδι που περιλαμβάνει κανόνες και εκμάθηση δεξιοτήτων. Τα οφέλη του παιχνιδιού είναι συχνά αόρατα, αλλά είναι πολλά και ποικίλα, όπως:
- κοινωνικές δεξιότητες
- εξαιρετικές δεξιότητες στο να χειρίζεται το παιδί μηχανή
- αδρή κινητική δεξιότητα
- δημιουργικότητα
- ανοχή απογοήτευσης
- ομαδική δουλειά
- υπομονή
- δεξιότητες προσοχής και συγκέντρωσης
- μάθηση μέσω της αποτυχίας
- ισορροπία και συντονισμός
- γνωστική λειτουργία
- οπτικές αντιληπτικές δεξιότητες
- αριθμητικός συλλογισμός
- χωρικός συλλογισμός
- φαντασία
- οπτική παρακολούθηση
- συντονισμός ματιού-χεριού
- αυτογνωσία
- προσωπική και ψυχολογική ανάπτυξη
- δεξιότητες βραχυπρόθεσμης μνήμης
Πώς να κάνετε το παιδί σας με ΔΕΠ-Υ να παίξει
Εάν το παιδί σας είναι πολύ μικρό, ένα από τα πιο θεραπευτικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε είναι να αφιερώσετε χρόνο παίζοντας μαζί του ή παρακολουθώντας ενεργά να παίζει. Εάν μπορείτε, όποτε είναι δυνατόν, ενθαρρύνετε και παρέχετε ευκαιρίες στο παιδί σας να παίξει με άλλα παιδιά παρόμοιας ηλικίας. Τα περισσότερα παιδιά, ειδικά εκείνα με ΔΕΠΥ, χρειάζονται φυσικό χώρο για να είναι ενεργητικά και δραστήρια. Βγάλτε το παιδί σας έξω, ώστε να μπορεί να τρέχει, να σκαρφαλώνει, να κουνιέται και να κυκλοφορεί ελεύθερα, κατά προτίμηση με άλλα παιδιά. Καθημερινά κομμάτια χρόνου για μη δομημένο παιχνίδι με άλλα παιδιά παρόμοιας ηλικίας είναι σημαντικά.
Επιπλέον, το δομημένο παιχνίδι όπως ομαδικά αθλήματα, αθλήματα με μπάλα, δραστηριότητες μετά το σχολείο, μαθήματα τέχνης, εργαστήρια δημιουργικότητας, πολεμικές τέχνες, εκμάθηση μουσικού οργάνου και συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες μπορεί να είναι όλα χρήσιμα και θεραπευτικά. Εάν κάποιο από αυτά είναι εξαιρετικά προκλητικό για το παιδί σας σε βαθμό που το μισεί ή το φοβάται, η καταστροφικότητα μπορεί να υπερβαίνει τα οφέλη.
Βρείτε μια δραστηριότητα που ταιριάζει καλύτερα στις ικανότητές του και στην τρέχουσα λειτουργία του. Να είστε προσεκτικοί και ρεαλιστές σχετικά με τους περιορισμούς που μπορεί να προκύψουν. Ακόμα, μην αμελήσετε την ηλικία του παιδιού και το αναπτυξιακό στάδιο μπορεί να βρίσκεται για να επιλέξετε δραστηριότητα.
Το παιχνίδι μπορεί να βελτιώσει τη συμπεριφορά τους, να ενισχύσει την ικανότητά τους να χτίζουν φιλίες και να τους χαρίσει.
Επιμέλεια: Κουτλουμπάση Ελένη
Συμβουλευτική Ψυχολόγος, MA Counselling
Author: Jenny Perkel