Ευαισθησία στο άγχος: Όταν αυτό που φοβόμαστε είναι ο ίδιος ο φόβος.
Πολλές φορές ο καθένας μας αναρωτιέται αν οι φόβοι του ή οι ανησυχίες του είναι αληθινές. Άλλες φορές τα σωματικά συμπτώματα που τα συνοδεύουν δεν αφήνει το άτομο να ηρεμίσει με αποτέλεσμα να “αναμασιούνται” σκέψεις, ερωτήσεις, συναισθήματα και αντιδράσεις.
Είναι σημαντικό για εσένα να μην φαίνεσαι νευρικός/η;
Σε τρομάζει η ναυτία, η ζαλάδα ή η ταχυκαρδία στα πλαίσια του άγχους;
Νιώθεις αμηχανία για το τρέμουλο ή την εκδήλωση των συναισθημάτων σου;
Πολλές φορές όταν υπάρχει άγχος ή φόβος οι περισσότεροι άνθρωποι ψάχνουν έναν προφανή λόγο. Για παράδειγμα, ένα ζώο ή ένα έντομο, ένα απειλητικό συμβάν ή μια κακή μέρα στην δουλειά. Στην πραγματικότητα όμως δεν είναι μόνα αυτά που έχει να αντιμετωπίσει το άτομο που φοβάται. Γιατί; Διότι το άτομο φοβάται τις ίδιες του τις σωματικές αντιδράσεις και την αίσθηση του άγχους.
Δημιουργείται μια ευαισθησία στο άγχος ή «ο φόβος του φόβου».
Η ευαισθησία στο άγχος φαίνεται να προκύπτει κυρίως ως συνέπεια των μαθησιακών εμπειριών στο υπόβαθρο του ατόμου. Μια έρευνα δείχνει ότι τα στρεσογόνα γεγονότα της ζωής, ειδικά αυτά που σχετίζονται με την υγεία και την οικογενειακή διχόνοια, σχετίζονται με αυξήσεις στην ευαισθησία στο άγχος. Αυτά τα αγχωτικά γεγονότα συμβάλλουν στην εμφάνιση ευαισθησίας στο άγχος οδηγώντας στο σχηματισμό παραμορφωμένων, δυσλειτουργικών πεποιθήσεων σχετικά με το νόημα και τις συνέπειες των σωματικών αισθήσεων. Οι τεκμηριωμένες σχέσεις μεταξύ της ευαισθησίας στο άγχος και των μη αγχωδών προβλημάτων όσο και των ιατρικών παθήσεων υποδηλώνουν ότι ο «φόβος του φόβου» μπορεί να αποτελεί συστατικό μιας γενικότερης κατηγορίας σωματικών φόβων – μιας αρνητικής ενασχόλησης με τις σωματικές αισθήσεις.
Τα άτομα με υψηλή ευαισθησία στο άγχος φοβούνται τα δικά τους συμπτώματα άγχους. Στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου ευχάριστη εμπειρία όσα περιγράφονται παραπάνω καθώς το άτομο βιώνει αρκετά συχνά δυσκολία στην αναπνοή, αίσθημα παλμών, τρέμουλο, κοκκίνισμα, εφίδρωση και κίνηση στο στομάχι. Επιπλέον, στην εμπειρία αυτή προστίθενται ζητήματα σε σχέση με την κοινωνική αλληλεπίδραση, εάν δηλαδή θα αντιληφθούν οι άλλοι τι περνάει το άτομο. Δημιουργείται αμηχανία και οι φόβοι κορυφώνονται ότι θα συμβεί κάτι κακό στην υγεία του ατόμου.
Επιστρέφοντας στην έρευνα αποδεικνύεται η συσχέτιση ότι η υψηλή ευαισθησία στο άγχος είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει την ψυχική υγεία και κυρίως τις περιπτώσεις των αγχώδων διαταραχών όπως την κρίση πανικού.
Αντιμετωπίζοντας τον φόβο.
Η ευαισθησία στο άγχος είναι ένα «δύσκολο μονοπάτι» εσωτερικά καθώς το άτομο δεν μπορεί να ξεφύγει ή να επιλύσει το ζήτημα αυτό απλώς αλλάζοντας το περιβάλλον του. Επιπλέον, δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί ότι οι σωματικές αισθήσεις που είναι τα κύρια αντικείμενα αυτού του φόβου είναι στην πραγματικότητα καλοήθεις, που προκύπτουν από την ενεργοποίηση της απόκρισης του νευρικού μας συστήματος μάχης ή φυγής, η οποία είναι μια έμφυτη, βιολογική προσαρμογή που έχει σχεδιαστεί για να μας προειδοποιεί και να μας προστατεύει από το εξωτερικό απειλές.
Η ψυχοθεραπεία βέβαια μπορεί να μειώσει την ευαισθησία στο άγχος.
Η μείωση της ευαισθησίας στο άγχος είναι ένα από τα πιο ενεργά θέματα της θεραπείας και μπορεί να αντιμετωπιστεί ή να συνυπάρχουν με άλλα ψυχικά θέματα όπως η διαταραχή πανικού, η ειδική φοβία, η κοινωνική αγχώδης διαταραχή, η διαταραχή μετατραυματικού στρες και η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
Ακόμα, μπορεί να υπάρξει η κατάλληλη ψυχοεκπαίδευση, η οποία περιλαμβάνει τη διδασκαλία του πελάτη σχετικά με το τι προκαλεί το άγχος και ο φόβος στο σώμα μας και για ποιον λόγο ενεργοποιείται το σώμα μας τόσο έντονα. Συμπεριλαμβάνοντας την γνωστική αναδιάρθρωση, η οποία εστιάζει στον εντοπισμό, την πρόκληση και την αντικατάσταση των διαστρεβλωμένων πεποιθήσεων και προβλέψεων του πελάτη, φαίνεται ότι τα αποτελέσματα είναι πιο ουσιαστικά για το πελάτη και αρχίζει να διαχειρίζεται όσα αισθάνεται. Επιπλέον, η συναισθηματική αποδοχή κατά την οποία ο πελάτης καταφέρνει να παρατηρήσει τις δικές του συναισθηματικές αντιδράσεις να της διερευνήσει και να τις αποδεχτεί χωρίς κριτική είναι ιδιαίτερα σημαντική. Τέλος, η διαδοχική έκθεση στην οποία ο πελάτης μαζί με τον εξιδεικευμένο θεραπευτή εισάγεται στην διαδικασία να επιτρέψει στον εαυτό να βιώσει και να εξοικειωθεί με τους φόβους του με τις κατάλληλες πρακτικές, μπορεί να λειτουργήσει σαν μια πρακτική θεραπείας.
Κουτλουμπάση Ελένη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος