Πώς μπορεί να σχετίζεται το τραύμα, η διατροφή και ψυχική υγεία
Ο αντίκτυπος του τραύματος στο σώμα, το μυαλό και το πνεύμα είναι καλά εδραιωμένος, αλλά η σύνδεση μεταξύ τραύματος, διατροφής και ψυχικής υγείας μόλις πρόσφατα άρχισε να διερευνάται. Ο εγκέφαλος και το έντερο μοιράζονται μια ισχυρή σύνδεση χάρη στην σύνδεση του εγκεφάλου και του εντέρου, που σημαίνει ότι μια διαταραχή στο ένα μπορεί να επηρεάσει το άλλο. Βέβαια είναι πολύ σημαντικό ότι η διατροφή μπορεί να είναι ένα ισχυρό εργαλείο στη θεραπεία ψυχικής υγείας.
«Τα τραύματα και οι αντιξοότητες οποιουδήποτε είδους μπορούν να διαταράξουν τη βιολογία και να επιδεινώσουν μια ανθυγιεινή σχέση με τα τρόφιμα, οδηγώντας σε κακή διατροφική υγεία. Η διατροφή με βάση το τραύμα αναγνωρίζει τον ρόλο που παίζει η αντιξοότητα στη ζωή ενός ατόμου, αναγνωρίζει συμπτώματα τραύματος και προάγει την ανθεκτικότητα, χαρακτηρίζεται από την κατανόηση ότι οι ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, οι χρόνιες ασθένειες και τα κακά αποτελέσματα υγείας μπορεί να είναι αποτέλεσμα δυσμενών εμπειριών και όχι μεμονωμένων επιλογών, και ως εκ τούτου στοχεύει στην αποφυγή της ντροπής, του στιγματισμού και της ενοχοποίησης». —Υπουργείο Δημόσιας Υγείας της Καλιφόρνιας
Ο άξονας εντέρου-εγκεφάλου
Το δίκτυο επικοινωνίας μεταξύ του εντέρου και του εγκεφάλου είναι γνωστό ως άξονας εντέρου-εγκεφάλου ή εντερικό νευρικό σύστημα. Οι νευρώνες βρίσκονται τόσο στον εγκέφαλο όσο και στο έντερο και η έρευνα μας λέει ότι υπάρχει αμφίδρομη σύνδεση μεταξύ των δύο οργάνων μέσω του νευρικού συστήματος. Αυτό το πολύπλοκο σύστημα επικοινωνίας είναι πιθανό να επηρεάσει όχι μόνο τη γαστρεντερική λειτουργία αλλά και υψηλότερες γνωστικές λειτουργίες όπως η διαίσθηση και το κίνητρο. Οι νευροδιαβιβαστές εμφανίζονται επίσης στον άξονα του εντέρου-εγκεφάλου, επομένως αισθήματα ευτυχίας ή άγχους θα μπορούσαν να προκληθούν μέσω του εντέρου. Αυτός ο τύπος σύνδεσης είναι ήδη γνωστός μέσω κοινών ενσωματωμένων εμπειριών όπως νευρικές «πεταλούδες» στο στομάχι ή αίσθημα ναυτίας σε περιόδους στρες.
Η σύνδεση μεταξύ τραύματος και διατροφικών διαταραχών.
Η έρευνα μας λέει ότι η επίδραση του τραύματος στις υγιεινές διατροφικές συνήθειες μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να οδηγήσει στην ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών. Τα άτομα που βιώνουν τραυματικές ή δυσμενείς εμπειρίες ζωής, για παράδειγμα, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για διαταραχή υπερφαγίας. Επειδή η εντερική μικροχλωρίδα έχει κρίσιμο ρόλο όσον αφορά το ανοσοποιητικό σύστημα, τη μεταβολική λειτουργία και τη ρύθμιση του βάρους, ο άξονας εντέρου-εγκεφάλου μπορεί να είναι χρήσιμος ως εργαλείο για τη θεραπεία διατροφικών διαταραχών. Όχι μόνο είναι επιτακτική η διατροφική υποστήριξη για την επανασίτιση ατόμων με νευρική ανορεξία και για τη δημιουργία δομημένης διατροφής για άτομα με νευρική βουλιμία και διαταραχή υπερφαγίας, αλλά και οι ρυθμιστές του εγκεφάλου του εντέρου (όπως τα προβιοτικά) έχουν δείξει δυνατότητες ως πρόσθετες παρεμβάσεις.
Όταν ο άξονας εντέρου-εγκεφάλου δεν λειτουργεί ορθά.
Όταν πρόκειται για τη βασική μας ανάγκη για τροφή, το τραύμα μπορεί να επηρεάσει την υγιεινή διατροφή. Οι τραυματικές εμπειρίες μπορεί να έχουν επιπτώσεις σε εμπειρίες και συμπεριφορές που σχετίζονται με το φαγητό, όπως:
Τρώγοντας χωρίς ρουτίνα.
Φύλαξη τροφίμων.
Χάνοντας τον έλεγχο με το φαγητό.
Περιορισμός ή έλεγχος των τροφίμων.
Κατανάλωση δίαιτας με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι.
Εμπειρίες ντροπής σώματος.
Βασιζόμενοι σε τρόφιμα με εύκολη πρόσβαση.
Αντιμετώπιση έλλειψης τροφίμων.
Βασίζοντας τις αποφάσεις για τα τρόφιμα σε βραχυπρόθεσμες ανάγκες.
Αίσθημα ντροπής χρησιμοποιώντας τροφική βοήθεια.
Δυσκολία στον προγραμματισμό και τον προϋπολογισμό για τα τρόφιμα.
Η σύνδεση εντέρου-εγκεφάλου σημαίνει ότι η σωστή διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστικές βελτιώσεις στην ψυχική καθώς και στη σωματική υγεία, οι διαταραχές σε κάθε πλευρά του άξονα μπορεί να συμβάλουν σε προβλήματα. Για παράδειγμα, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε διατροφικές διαταραχές και άγχος: Και τα δύο προκαλούν φυσιολογικές ανισορροπίες που αλλάζουν την ποσότητα και τη σύνθεση της μικροχλωρίδας του εντέρου. Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο βλέπουμε αυτή τη διαταραχή είναι η υψηλή συσχέτιση μεταξύ του άγχους και του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου (IBS). Σε ορισμένες μελέτες, οι συμμετέχοντες με άγχος έδειξαν χαμηλότερο μικροβιακό πλούτο. Περισσότερο από το 50 τοις εκατό των ασθενών με IBS έχουν συννοσηρότητα με κατάθλιψη ή άγχος και πιστεύεται ότι διαταραχές στη μικροχλωρίδα όπως αυτές που παρατηρούνται σε ασθενείς με IBS μπορεί να συμβάλλουν σε αυτά τα συμπτώματα.
Επομένως, η βελτίωση του IBS θα μπορούσε να οδηγήσει σε βελτιωμένη ψυχική υγεία. Αλλά είναι ενδιαφέρον ότι η συνταγογράφηση αντικαταθλιπτικών σε ασθενείς μπορεί επίσης να βοηθήσει στη μείωση ορισμένων από τα συμπτώματα του IBS. Μια μελέτη σε εφήβους με πρόσφατα διαγνωσμένο IBS διαπίστωσε ότι το αντικαταθλιπτικό αμιτριπτυλίνη μείωσε σημαντικά τα συμπτώματα και αύξησε τη συνολική ποιότητα ζωής.
Η θεραπευτική δύναμη της τροφής
«Αφήστε την τροφή να είναι το φάρμακό σας, το φάρμακό σας να είναι η τροφή σας». -Ιπποκράτης
Το φαγητό δεν είναι μόνο καλό για θρέψη! Αποδεικνύεται ότι μπορεί επίσης να βοηθήσει το σώμα και το μυαλό να θεραπευτούν μετά από τραύμα. Η διατροφή με ενημέρωση για το τραύμα είναι ένας αναδυόμενος τομέας της ψυχολογίας και της ιατρικής. Αξιοποιώντας όσα γνωρίζουμε για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει το βίωμα του εντέρου στον εγκέφαλο, μπορεί να είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί η διατροφή ως μέρος της θεραπείας για τη θεραπεία τραύματος, ασθενειών που σχετίζονται με τραύματα και κατάθλιψης. Η δοκιμή SMILES, που διεξήχθη το 2017, διερεύνησε την επίδραση μιας διατροφικής παρέμβασης στην κατάθλιψη. Σε διάστημα 12 εβδομάδων, οι συμμετέχοντες στην απλή-τυφλή τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή έλαβαν είτε διατροφική υποστήριξη είτε κοινωνική υποστήριξη. Οι συμμετέχοντες που έλαβαν διατροφική υποστήριξη παρουσίασαν σημαντικά μεγαλύτερη βελτίωση.
Η μελέτη HELFIMED διαπίστωσε επίσης ότι η διατροφή μπορεί να βελτιώσει την ψυχική υγεία. Οι συμμετέχοντες που έλαβαν μεσογειακή διατροφή σε συνδυασμό με συμπληρωματικό ιχθυέλαιο παρουσίασαν σημαντικές βελτιώσεις στα συμπτώματα της κατάθλιψης και στη συνολική ψυχική υγεία. «…τα όρια νευρωνικής ανταμοιβής μπορούν να αλλάξουν προς όφελος της προτίμησης των υγιεινών έναντι των ανθυγιεινών τροφίμων. Μια μεσογειακή διατροφή όχι μόνο έχει αποδείξει οφέλη για την υγεία, αλλά είναι επίσης μια εξαιρετικά εύγευστη δίαιτα και επομένως είναι πιο πιθανό να γίνει βιώσιμο μέρος ενός υγιεινού τρόπου ζωής». — Natalie Parletta, et al.
Βελτιώστε τον άξονα εγκεφάλου-εντέρου σας.
Ακολουθούν μερικοί τρόποι για να υποστηρίξετε την υγεία ολόκληρου του σώματος, ξεκινώντας από τη σύνδεση εγκεφάλου-έντερου:
Αναγνωρίστε ότι το ιστορικό, συστημικό και ατομικό τραύμα μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη σωματική υγεία, την ψυχική υγεία και τις διατροφικές συνήθειες.
Εστιάστε στην ολιστική ευεξία και όχι στο βάρος ή στο Δείκτη Μάζας Σώματος.
Νέα έρευνα υποδηλώνει ότι ο άξονας εντέρου-εγκεφάλου είναι αμφίδρομος: Οι διατροφικές παρεμβάσεις μπορεί να υποστηρίξουν την ανάκαμψη από καταστάσεις ψυχικής υγείας και οι ψυχολογικές παρεμβάσεις μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων στο γαστρεντερικό και σε άλλες παθήσεις υγείας.
Μειώστε τη ντροπή, το στίγμα και την ενοχή σχετικά με τον αντίκτυπο του τραύματος στην υγεία, το φαγητό και το βάρος.
Αποδεχτείτε ότι ορισμένες διατροφικές πρακτικές μπορεί να προκαλούνται μετά από δυσμενείς εμπειρίες παιδικής ηλικίας ή/και τραυματικές εμπειρίες στην ενήλικη ζωή.
Ασκήστε την πολιτιστική ταπεινότητα όταν πρόκειται για την προώθηση της ανθεκτικότητας.
Αντιμετωπίστε τη συνειδητή και υποσυνείδητη προκατάληψη σχετικά με τις δυσκολίες διατροφής, υγείας και ψυχικής υγείας.
Κουτλουμπάση Ελένη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος (Μετάφραση & επιμέλεια άρθρου της Gia Marson, Ed.D.)