Αναλύεις τα πάντα; Τι είναι η υπερανάλυση και 6 τρόποι να την μειώσεις.
Ο καθένας μας σκέφτεται υπερβολικά τα πράγματα για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Τι συμβαίνει όμως όταν οι σκέψεις για ένα λάθος του παρελθόντος ή για την ανησυχία του μέλλοντος αποσπάνε την καθημερινότητα ενός ατόμου;
Οι «υπερσκεπτόμενοι» όχι μόνο έχουν μεγάλη επίγνωση των σκέψεων τους, αλλά αφιερώνουν επίσης πολύ χρόνο προσπαθώντας να καταλάβουν τα αίτια και το νόημα των σκέψεων τους.
Οι υπερβολικοί στοχαστές, φαίνεται ότι μαστίζονται από ανησυχητικές σκέψεις με αδυναμία να τις ελέγξουν και με ένα αίσθημα συνεχόμενης ανησυχίας, εσωτερικούς μονολόγους και μηρυκασμό. Ο μηρυκασμός συνήθως περιλαμβάνει την επανάληψη του παρελθόντος. Για παράδειγμα, δεν έπρεπε να μιλήσω στη σημερινή συνάντηση. Ενώ η ανησυχία περιλαμβάνει συνήθως αρνητικές και συχνά καταστροφικές προβλέψεις για το μέλλον. Για παράδειγμα, θα ντραπώ για τον εαυτό μου αύριο όταν θα κάνω αυτήν την παρουσίαση.
Οι κίνδυνοι της υπερβολικής σκέψης.
Το να σκέφτεσαι υπερβολικά τα πράγματα δεν είναι απλώς μια ενόχληση αλλά μπορεί να επηρεάσει και την ευημερία σου. Έρευνα διαπιστώνει ότι το να μένεις στις ελλείψεις, τα λάθη και τα προβλήματά σου αυξάνει τον κίνδυνο προβλημάτων ψυχικής υγείας. Και καθώς η ψυχική υγεία μειώνεται, η τάση για μηρυκασμό αυξάνεται, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο που είναι δύσκολο να σπάσει.
Μελέτες δείχνουν επίσης ότι η υπερβολική σκέψη οδηγεί σε σοβαρή συναισθηματική δυσφορία. Για να ξεφύγουν από αυτή τη στενοχώρια, πολλοί σκεπτόμενοι καταφεύγουν σε ανθυγιεινές στρατηγικές αντιμετώπισης, όπως το αλκοόλ ή το φαγητό.
Εάν είσαι ένας υπερβολικά σκεπτόμενος άνθρωπος, πιθανότατα γνωρίζεις ήδη ότι οι σκέψεις σε αποσπάνε από δραστηριότητες και κυρίως από ξεκούραση και τον ύπνο. Διαπιστώνοντας ότι ο μηρυκασμός και η ανησυχία οδηγούν σε λιγότερες ώρες ύπνου και κακή ποιότητα ύπνου.
Πώς να σταματήσεις την υπερβολική σκέψη.
Το να βάλεις ένα τέλος στις ανακατασκευές, σε μελλοντικά σενάρια και τις καταστροφικές προβλέψεις είναι πιο εύκολο να το πεις παρά να το κάνεις. Αλλά με συνέπεια και πρακτική, μπορείς να περιορίσεις τα μοτίβα αρνητικής σκέψης.
-
Συνειδητοποίησε το όταν σκέφτεσαι πάρα πολύ.
Η συνειδητοποίηση είναι το πρώτο βήμα για να τεθεί τέλος στην υπερβολική σκέψη. Άρχισε να δίνεις προσοχή στον τρόπο που σκέφτεσαι. Όταν παρατηρήσεις ότι επαναλαμβάνεις τα γεγονότα στο μυαλό σου ξανά και ξανά ή ανησυχείς για πράγματα που δεν μπορείς να ελέγξεις, αναγνώρισε ότι οι σκέψεις σου δεν είναι παραγωγικές.
-
Προκάλεσε τις σκέψεις σου.
Είναι εύκολο να παρασυρθείς από αρνητικές σκέψεις. Πριν καταλήξεις σε ένα συμπέρασμα όπως για παράδειγμα το να αρρωστήσεις θα οδηγήσει σε απόλυση, αναγνώρισε ότι οι σκέψεις σου μπορεί να είναι υπερβολικά αρνητικές. Μάθε να αναγνωρίζεις και να αντικαθιστάς την λανθασμένη σκέψη προτού σε οδηγήσει σε πλήρη φρενίτιδα.
-
Διατήρησε την εστίαση στην ενεργή επίλυση προβλημάτων.
Το να μένεις στα προβλήματά σου δεν βοηθάει, αλλά η αναζήτηση λύσεων είναι μια αλλαγή. Αναρωτήσου λοιπόν ποια βήματα μπορείς να κάνεις για να μάθεις από ένα λάθος ή να αποφύγεις ένα μελλοντικό πρόβλημα. Αντί να ρωτάς γιατί συνέβη κάτι, αναρωτήσου τι μπορείς να κάνεις για αυτό.
-
Προγραμμάτισε την ώρα για προβληματισμό.
Το να δημιουργεί κανείς προβλήματα για μεγάλες χρονικές περιόδους είναι ιδιαίτερα κουραστικό και σίγουρα δεν είναι παραγωγικό. Ο σύντομος προβληματισμός μπορεί να είναι χρήσιμος. Η σκέψη για το πώς θα μπορούσες να κάνεις τα πράγματα διαφορετικά ή η αναγνώριση πιθανών παγίδων σε ένα σχέδιο, για παράδειγμα, μπορεί να σε βοηθήσει να τα καταφέρεις καλύτερα στο μέλλον. Δοκίμασε να ενσωματώσεις 20 λεπτά «χρόνου σκέψης» στο καθημερινό σου πρόγραμμα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, άφησε τον εαυτό σου να ανησυχεί, να μηρυκάζει ή να σκέφτεται ό,τι θέλει. Στη συνέχεια, όταν τελειώσει ο χρόνος, προχώρα σε κάτι πιο παραγωγικό. Εάν θέλεις μπορείς να καταγράφεις παράλληλα τις σκέψεις σου, θα αισθανθείς ανακούφιση. Εάν παρατηρήσεις ότι σκέφτεσαι υπερβολικά πράγματα εκτός του προγραμματισμένου χρόνου, υπενθύμισε στον εαυτό σου ότι θα το σκεφτείς αργότερα.
-
Εξασκήσου στη Mindfulness.
Θα έλεγε κανείς ότι είναι παράξενο να επαναλάβεις το χθες ή να ανησυχείς για το αύριο όταν ζεις στο παρόν. Δεσμεύσου να αποκτήσεις μεγαλύτερη ενσυνειδητότητα και είσαι στο εδώ και τώρα. Η ενσυνειδητότητα απαιτεί εξάσκηση, όπως κάθε άλλη δεξιότητα, αλλά με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να μειώσει την υπερβολική σκέψη.
-
Άλλαξε το κανάλι.
Το να πεις στον εαυτό σου να σταματήσει να σκέφτεται κάτι μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ. Όσο περισσότερο προσπαθείς να αποφύγεις καμιά φορά την είσοδο της σκέψης στον εγκέφαλό, τόσο πιο πιθανό είναι να συνεχίσει να εμφανίζεται. Το να ασχολείσαι με μια δραστηριότητα είναι ο καλύτερος τρόπος για να αλλάξεις το κανάλι σκέψεις. Βρες λοιπόν κάτι που σε ευχαριστεί και ξεκίνα το. Χρησιμοποίησε τις αισθήσεις σου για να έρθεις στο παρόν και να μην μπεις στον καταιγισμό των αρνητικών σκέψεων.
Αποδέξου ότι οι επαναλαμβανόμενες σκέψεις έχουν την αξία που εμείς δίνουμε. Εάν εστιάζουμε υπερβολικά σε αυτή την κατασκευασμένη αξία τότε η δύναμη τους μεγαλώνει. Παρατήρησε τα συναισθήματα σου και τις σωματικές σου αντιδράσεις και ξεκίνα την αλλαγή από αυτό το συναίσθημα που θες να αποβάλεις χωρίς να «αρπάζεις» κάθε πυροδότηση.
Kουτλουμπάση Ελένη,
Συμβουλευτική Ψυχολόγος.